Đề bài: Dàn ý Phân tích quan niệm về nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm trong bài thơ Nhàn.
Bài giảng: Nhàn (Nguyễn Bỉnh Khiêm) – Cô Trương Khánh Linh (Giáo viên )
I. Giới thiệu
– Lí luận về quan niệm sống “nhàn” trong văn học trung đại: Nhàn là một triết lý sống, một phạm trù tư tưởng khá phổ biến của con người thời trung đại, mỗi người có một cách thể hiện riêng.
– Giới thiệu về nhà thơ Nguyễn Bỉnh Khiêm và quan niệm sống thanh nhàn của ông: Sống chan hòa, sống hài hòa với thiên nhiên, sống giản dị, ẩn mình vào bên trong, coi thường vinh hoa phú quý, sống trong sạch.
II. Cơ thể người
1. Tiêu đề.
– “Nhàn” có nghĩa là ung dung, thong thả, ung dung. Đây là trạng thái khi mọi người có rất ít hoặc không có việc gì để làm, để suy nghĩ.
– “Giải trí: được thể hiện ở hai khía cạnh: Giải trí về thể xác – nhàn hạ chân tay, cơ thể và nhàn trí – thư thái, thảnh thơi trong tâm hồn.
→ Chữ “nhàn” trong thơ Nguyễn Bỉnh Khiêm là nhàn của tâm chứ không phải của thân. Khác với Nguyễn Trãi (trong bài Cảnh ngày hè) thư thái, không ung dung.
2. Nhàn là nhàn, nhàn trong lòng với thú vườn
– Hình ảnh giản dị, quen thuộc: bông mai, quốc, cần câu: Chỉ lao động cụ thể của người nông dân quê đào, cày, chài lưới
– Số từ “một” được lặp lại kết hợp với phép liệt kê: Thể hiện công việc thường xuyên bận rộn, vất vả
→ Câu thơ đầu cho ta biết cuộc sống của Nguyễn Bỉnh Khiêm ở quê nhà với bao vất vả, cực nhọc.
– “Thơ”: Dáng vẻ ung dung, thanh thản
– Cụm từ “dù ai hưởng nấy”: Phủ nhận những thú vui hàng ngày mà người đời ghen ghét.
→ Thái độ của tác giả: Vui vẻ, coi những công việc vất vả đó là thú vui.
⇒ Quan niệm nhàn: Thân tuy bận bịu, vất vả nhưng tâm hồn luôn ung dung, tự tại, thư thái.
3. Nhàn rỗi là khái niệm sống ẩn mình
– Tương phản: Ta – người, dại – khôn, chốn hoang vắng – chốn hỗn mang: Nhấn mạnh quan niệm, triết lí nhân sinh của tác giả.
– Ẩn dụ:
+ Nơi vắng vẻ: Làng quê thanh bình, tĩnh lặng, chốn bình yên cho tâm hồn
+ Nơi loạn lạc: Nơi quan trường đông đúc, tán loạn, tranh giành, đấu đá.
– Chiều ngược lại: Tôi dại – người khôn: Cái dại của một nhân cách cao thượng và cái khôn của những con người vụ lợi
→ Cách nói hóm hỉnh pha chút mỉa mai, vừa để răn mình, vừa để dạy đời.
⇒ Quan niệm sống nhàn: Rời xa chốn quan trường với những bon chen, bon chen của danh lợi, trở về với cuộc sống thôn quê bình dị, yên bình.
4. Nhàn là sống thuận theo tự nhiên
– Xuất hiện bức tranh 4 mùa Xuân – hạ – thu – đông: Gợi tả thiên nhiên làng quê Bắc Bộ.
– Món ăn: Mùa thu ăn măng, mùa đông ăn giá: Món ăn dân dã, đơn giản, có sẵn trong tự nhiên, mùa nào thức nấy
– Sinh hoạt: Xuân tắm hồ sen, hè tắm ao sen: Sống theo sự biến đổi của thiên nhiên, sống hài hòa với thiên nhiên, cao thượng mà giản dị.
– Cách ngắt nhịp 4/3 rất nhịp nhàng, mang âm điệu tươi vui, thoải mái: Gợi cuộc sống thanh nhàn, nhàn tản.
⇒ Quan niệm sống nhàn: Sống thuận theo tự nhiên, tận hưởng những gì sẵn có trong tự nhiên, không mưu cầu, bon chen.
5. Triết lý nhàn hạ.
– Dùng câu chuyện kinh điển của Thuần Vu Phàm: Nhận ra phú quý chỉ là giấc mộng, giấc mộng không có thực.
– Động từ “trông”: tư thế ngẩng cao đầu, hiên ngang tự tin hơn người của Nguyễn Bỉnh Khiêm
⇒ Quan niệm sống nhàn tản: Coi vinh hoa, phú quý, phú quý chỉ là mộng phù du, là tồn tại duy nhất của nhân cách, tâm hồn con người.
Cho người một bài học: Đừng chạy đua trong vòng danh lợi mà hãy hướng đến cuộc sống thanh thản và tươi trẻ.
III. Kết thúc
– Khái quát về triết lí sống nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm.
– Liên hệ, mở rộng: Ngoài Nguyễn Bỉnh Khiêm, triết lý nhân sinh quan còn thể hiện sâu sắc trong các tác phẩm của Nguyễn Trãi, Nguyễn Công Trứ,..
Xem thêm các bài văn mẫu phân tích và lập dàn ý tác phẩm lớp 10:
Các bài giải bài tập lớp 10 sách mới:
nha.jsp
Giải bài tập lớp 10 theo sách mới môn học
Bạn thấy bài viết Dàn ý Phân tích Quan niệm sống nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm trong bài thơ Nhàn hay nhất – Ngữ văn lớp 10 có khắc phục đươc vấn đề bạn tìm hiểu ko?, nếu ko hãy comment góp ý thêm về Dàn ý Phân tích Quan niệm sống nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm trong bài thơ Nhàn hay nhất – Ngữ văn lớp 10 bên dưới để Trường THPT Kiến Thụy có thể thay đổi & cải thiện nội dung tốt hơn cho các bạn nhé! Cám ơn bạn đã ghé thăm Website: thptphandinhphung.edu.vn của Trường THPT Kiến Thụy
Nhớ để nguồn bài viết này: Dàn ý Phân tích Quan niệm sống nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm trong bài thơ Nhàn hay nhất – Ngữ văn lớp 10 của website thptphandinhphung.edu.vn
Chuyên mục: Văn học
