Đề bài: Phân tích diễn biến tâm trạng của nhân vật trữ tình trong bài “Tôi yêu em” của Pushkin
Bài giảng: Con yêu mẹ – Cô Thúy Nhàn (Giáo viên )
Pushkin là “Mặt trời của thơ ca Nga”, Ông thành công ở nhiều thể loại văn học, nhưng có lẽ thơ về đề tài tình yêu là thành công nhất bởi “Hầu như tình yêu, tình bạn luôn là những cảm xúc chi phối nhà thơ nhiều nhất và là nguồn cảm hứng trực tiếp nhất một trong những bài thơ tình nổi tiếng của Pushkin là tác phẩm “Anh yêu em” với nỗi buồn trong veo của một tình yêu mãnh liệt, chân thành của người viết lời cũng chính là tác giả.
Tâm trạng của nhân vật trữ tình được thể hiện xuyên suốt bài thơ với những trạng thái, cung bậc cảm xúc khác nhau thể hiện tình yêu chân thành của nhà thơ đối với người con gái mình yêu. Đầu tiên là bài thơ tự tin khẳng định tình yêu của mình:
“Anh yêu em hết mức có thể
Ngọn lửa tình vẫn chưa tắt.”
Chỉ với ba từ mộc mạc, giản dị “anh yêu em” mà chứa đựng biết bao cảm xúc mà nhà thơ luôn ấp ủ trong lòng. Tình yêu ấy đã có từ rất lâu và cho đến tận bây giờ “chưa hẳn đã phai nhạt”. Nhà thơ dùng hình ảnh ngọn lửa để tượng trưng cho tình yêu của mình luôn âm ỉ cháy không hề bị dập tắt. Tuy những từ “có lẽ”, “không hẳn” vẫn còn hơi dè dặt và e dè trong việc bộc lộ cảm xúc vì e ngại một điều gì đó, nhưng dẫu sao ta vẫn có thể có tình yêu đó là sự nồng nàn, bền bỉ xuất phát từ tình cảm trái tim kiên định. Cảm xúc ấy bị lý trí kìm nén lại càng bùng nổ mạnh mẽ hơn với câu nói “Anh yêu em” được lặp đi lặp lại:
“Anh yêu em âm thầm không hi vọng
Khi tôi rụt rè và khi tôi ghen tị”
Cách xưng hô anh-em vừa xa vừa gần, vừa chân thành yêu thương nhưng cũng giữ khoảng cách vừa phải. Tình yêu của nhân vật trữ tình ở đây cũng bình thường như bao cặp tình nhân khác, dù không còn hi vọng nhưng vẫn thầm yêu bạn. Các nhà thơ dù giỏi kìm nén cảm xúc cũng không thể thoát khỏi những cung bậc của tình yêu khi rụt rè, khi nồng nàn ghen tuông. Có yêu, có nhớ, có ghen nhưng chỉ dám giữ trong lòng cho riêng mình. Dường như nhà thơ đang rơi xuống vực thẳm của nỗi đau tột cùng.
Ta thấy có sự mâu thuẫn giữa cảm xúc trong tim và lý trí trong đầu. Anh yêu em nhiều, say đắm nồng nàn, nhưng tiếc nuối vì:
“Nhưng đừng để tôi lo lắng nữa
Hay tâm hồn em mãi u u gợn bóng”
Ta thấy nhà thơ ở đây không còn chỉ là những tâm tư, tình cảm của cá nhân mình mà đã có sự quan tâm đến đối phương. Dù rất yêu em nhưng tôi không muốn “em” buồn, không muốn em khó xử nên đã để lý trí kìm nén cảm xúc, buộc phải từ chối tình yêu của mình. Như vậy, tâm trạng thứ hai của nhân vật trữ tình được thể hiện là sự xót xa, tiếc nuối cho mối tình vì không được “em” chấp nhận và không muốn mình phải “sầu”.
Tuy nhiên, dù bạn có từ chối hết mình thì trong tình yêu, lý trí khó có thể chiến thắng được trái tim. Dù không được bà đón nhận, không được yêu thương đáp lại nhưng bà vẫn mạnh miệng khẳng định với câu nói đầy ẩn ý:
“Anh yêu em, yêu chân thành, dịu dàng
Chúc em có được người yêu như anh đã yêu em”
Đó chính là ước nguyện cao cả của cá nhân “tôi” dành cho “em”, mong rằng “em” cũng sẽ tìm được một người yêu thương mình chân thành và say đắm như tôi. Câu thơ cuối là sự chớp nhoáng của một tình yêu đẹp thể hiện tấm lòng cao cả, nhân đạo của nhà thơ. Tình yêu ở đây rất nồng nàn và vị tha, không phải ai cũng có thể chân thành chúc phúc cho người từ chối tình cảm của mình được hạnh phúc. Đó là ước nguyện thiêng liêng và cao cả làm sáng ngời nhân cách Pushkin. “Yêu là chết trong tim một chút” có lẽ là vậy, yêu một người không phải là độc quyền chiếm hữu người đó, mà đôi khi chỉ để nhìn người phụ nữ mình yêu được người khác yêu như mình. là bằng lòng cho tấm lòng chân thật không vụ lợi.
Như vậy, mạch cảm xúc của bài thơ cũng chính là tâm trạng của nhân vật trữ tình, vừa tuân theo trình tự logic của lí trí, vừa thoả mãn cảm xúc cá nhân. Đó là sự mâu thuẫn giữa lý trí và tình cảm nhưng được thể hiện trong một cảm xúc duy nhất là tình yêu chân thành, tha thiết biết bao. Vì yêu mà trân trọng người yêu, vì yêu mà không kìm được cảm xúc và cũng vì yêu mà chấp nhận những thiệt thòi về mình, vì yêu chân thành nên mới mong “em” cũng được người khác yêu thương . Chân thành như tôi. Chỉ bằng những lời giản dị xuất phát từ trái tim đã làm cho tác phẩm trở nên có hồn, có giá trị làm cho nhân cách cao đẹp của nhà thơ có thể sống mãi với thời gian đáng để bao thế hệ lấy làm hình ảnh. gương sáng học tập vì một tình yêu trong sáng, đẹp đẽ.
Bài thơ là những cảm xúc chân thành của nhà thơ mang nỗi buồn của một tình yêu vô vọng nhưng thật mãnh liệt, nhân hậu và rất vị tha. “Bài thơ hay để thừa nhận rằng tác giả của nó là một nhà thơ lớn” là nhận xét của học giả văn học Gorodesky.
“Làm sao tôi có thể sống mà không có tình yêu?
Không nhớ, không yêu ai?”
(Xuân Diệu)
Tình yêu, một chủ đề muôn thuở trong thơ ca cổ phương tây. Việt Nam có một Xuân Diệu nồng nàn, cháy bỏng trong tình yêu thì nước Nga cũng có một Pushkin vị tha, bao dung trong chính mối tình của mình. I Love You là tác phẩm ngôn tình nổi tiếng nhất của ông. Lời ca tha thiết, khắc khoải làm nổi bật tâm trạng của nhân vật trữ tình trong tình yêu.
Hai câu thơ đầu là sự thể hiện chân thành, giản dị tình yêu mà nhân vật trữ tình dành cho cô:
Tôi yêu bạn: càng xa càng tốt
Ngọn lửa tình chưa tắt
Anh yêu em đi xa dường như bài thơ chưa thể hiện hết được nỗi lòng của người con trai. Tôi yêu em, trong tiếng Nga, đó không chỉ là một trạng thái cảm xúc nhất thời mà nó là sự trải nghiệm về thời gian, một tình yêu nồng nàn, lâu bền. Dường như sau bao nhiêu năm ngọn lửa tình yêu ấy vẫn không thể lụi tàn, cho dù em có thay đổi, cho dù cuộc sống có nhiều đổi thay nhưng chỉ cần ngọn lửa tình yêu đó vẫn được thắp lại thì anh vẫn sẽ yêu em.
Hai câu thơ tiếp theo là sự đối lập, chuyển biến của cảm xúc:
Nhưng đừng để tôi phải lo lắng nữa
Hay tâm hồn em mãi u u gợn bóng
Từ “nhưng” như một bản lề, đóng mở giữa hai luồng cảm xúc trong tâm trạng của nhân vật trữ tình. Nếu như hai câu đầu là lời bày tỏ tình yêu nồng nàn, sâu nặng khắc cốt ghi tâm từ xưa đến nay thì hai câu tiếp theo là lời dứt khoát của lí trí: ta sẽ phải kìm chế, dập tắt mối tình tri âm. trong trái tim, để người mình yêu có một cuộc sống hạnh phúc, ấm áp. Nhân vật trữ tình hóa tình yêu bằng một tình yêu sâu sắc, bền bỉ nhưng buộc lòng phải chôn chặt tình cảm đẹp đẽ ấy vào sâu thẳm trái tim, chôn vùi trong quên lãng. Kìm nén tình yêu không phải là chuyện dễ dàng nhưng vì người mình yêu sẵn sàng gạt bỏ tình cảm cá nhân sang một bên, đây chính là biểu hiện của tình yêu đích thực. Yêu không chỉ là chiếm hữu và nhận lại, mà yêu còn là sẵn sàng chịu hi sinh, mất mát về phía mình để mang đến cho người mình yêu những điều hạnh phúc nhất. Câu thơ ấy gợi cho ta sự cao thượng trong tình yêu của Xuân Diệu:
Tôi chỉ có một mối tình đầu
Tôi đưa cho bạn, với một lá thư
Anh không lấy và tình yêu của anh đã mất
Tình hình chưa bao giờ lấy lại được.
Đoạn thơ là lời chia tay tình yêu đầy đau đớn, xót xa của người con gái ông yêu nhưng đồng thời cũng thể hiện tâm hồn vị tha, tự trọng, chân thành của nhân vật trữ tình.
Nhưng để từ bỏ tình yêu không phải là điều đơn giản, nỗi đau vẫn còn đó, nguyên vẹn, là vết thương không thể hàn gắn, năm tháng trôi đi vết sẹo ấy vẫn khắc sâu trong tim. Đến đây, lời thơ như căm giận, đau đớn, tuyệt vọng:
Tôi yêu em âm thầm, không hy vọng
Khi rụt rè, khi tức giận, ghen tuông.
Lời ca đến đây, cũng như tâm trạng của nhân vật trữ tình muốn bộc lộ hết những cung bậc cảm xúc của mình trong những ngày tháng yêu em: yêu thầm để em không biết, không chút hi vọng, khi rụt rè, khi nóng bừng ghen tuông. Chẳng phải đây là giai đoạn thất tình của bất kỳ ai khi yêu sao. Đúng như Xuân Diệu đã từng nói:
“Tình yêu, đã chết trong lòng một nắm tay
Bởi vì khi bạn yêu, bạn đã được yêu
Yêu nhiều mà nhận ít
Mọi người phục tùng hoặc thờ ơ.
Vì đã là tình yêu thì không ai đoán trước được điều gì, điều duy nhất chúng ta biết là tình yêu dành cho đối phương. Tình yêu không có bắt đầu, không có kết thúc và hoàn toàn không có hy vọng. Hai câu thơ cuối một lần nữa điệp khúc “anh yêu em” được lặp lại:
Anh yêu em, yêu chân thành
Chúc em có người yêu như anh đã yêu em
Có thể coi đây là tiếng sóng trào dâng trong lòng nhân vật trữ tình. Nó như một lời cuối thể hiện tình cảm chân thành và yêu thương dành cho người mình yêu. Nhưng không chỉ thể hiện mà còn là mong ước em sẽ có một người khác yêu em thật lòng, yêu thương như anh đã yêu em. Đó là lời của một trái tim yêu thương chân thành, mãnh liệt, một con người vị tha, bao dung. Và sự tha thứ ấy không chỉ xuất hiện ở bài thơ này mà nó đã xuất hiện ở những bài thơ khác: “Nhưng nếu gặp một ngày buồn đau/ Anh thầm gọi tên em/ Và tin rằng: đây rồi. một kỉ niệm/ Tôi vẫn sống giữa một trái tim.” Đây chính là giá trị nhân văn cao cả mà thơ Pushkin đã đạt được.
“Anh yêu em” không chỉ là một lời nói, là sự thể hiện tình yêu chân thành và tha thiết của một người đàn ông dành cho người con gái mình yêu. Nhưng những lời thổn thức ấy cũng là lời của một trái tim chân thành, vị tha, bao dung luôn mong những điều tốt đẹp nhất cho người con gái mình yêu. Bằng ngôn ngữ chân thành, nhịp điệu uyển chuyển, Pus-kin đã thể hiện thành công những cung bậc cảm xúc của một con người khi yêu, những giá trị nhân văn cao cả mà ông hướng tới.
Xem thêm các bài văn mẫu về phân tích và lập dàn ý tác phẩm lớp 11:
i-yeu-em.jsp
Các bộ đề lớp 11 khác
Bạn thấy bài viết 2 bài văn mẫu Phân tích tâm trạng nhân vật trữ tình trong bài thơ Tôi yêu em 1 hay nhất – Ngữ văn lớp 11 có khắc phục đươc vấn đề bạn tìm hiểu ko?, nếu ko hãy comment góp ý thêm về 2 bài văn mẫu Phân tích tâm trạng nhân vật trữ tình trong bài thơ Tôi yêu em 1 hay nhất – Ngữ văn lớp 11 bên dưới để Trường THPT Kiến Thụy có thể thay đổi & cải thiện nội dung tốt hơn cho các bạn nhé! Cám ơn bạn đã ghé thăm Website: thptphandinhphung.edu.vn của Trường THPT Kiến Thụy
Nhớ để nguồn bài viết này: 2 bài văn mẫu Phân tích tâm trạng nhân vật trữ tình trong bài thơ Tôi yêu em 1 hay nhất – Ngữ văn lớp 11 của website thptphandinhphung.edu.vn
Chuyên mục: Văn học
